Els van Wijngaarden is een prominente Nederlandse zorgethicus en onderzoeker die bekendheid verwierf met haar werk over voltooid leven en levenseindekwesties. Als je zoekt naar informatie over haar carrière, haar bijdragen aan de wetenschap, of haar visie op ethiek en zorg, dan ben je hier aan het juiste adres. In dit artikel duiken we diep in het leven en werk van Els van Wijngaarden, met aandacht voor haar achtergrond, onderzoeken en invloed. Laten we beginnen met een grondige verkenning van wie Els van Wijngaarden is.
Wie is Els van Wijngaarden?
Els van Wijngaarden is een Nederlandse zorgethicus, universitair hoofddocent, en auteur, geboren in 1976. Ze is verbonden aan het Radboudumc in Nijmegen, waar ze leidinggeeft aan de interdisciplinaire onderzoeksgroep ‘Zingeving en Ethiek rond Ouder Worden en Sterven’. Haar werk richt zich op ethische en existentiële vragen rondom ouderdom, dood en sterven, met een bijzondere interesse in zelfbeschikking en de betekenis van een goed leven. Els van Wijngaarden combineert empirisch onderzoek met filosofische reflectie, wat haar een unieke stem maakt in het debat over levenseindekwesties in Nederland.
Els van Wijngaarden voltooid leven
Het thema Els van Wijngaarden voltooid leven is onlosmakelijk verbonden met haar naam. Tussen 2012 en 2016 verrichtte ze baanbrekend promotieonderzoek naar ouderen die hun leven als ‘voltooid’ beschouwen, een onderwerp dat veel aandacht kreeg in zowel de wetenschap als de media. Voltooid leven werd het onderwerp van haar proefschrift, waarin ze de ervaringswereld van deze ouderen diepgaand onderzocht. Ze interviewde 25 ouderen die niet terminaal ziek waren, maar wel een doodswens hadden, en bracht thema’s als eenzaamheid, afhankelijkheid en verlies van eigenheid aan het licht. Haar werk nuanceerde het publieke debat door te laten zien dat ‘voltooid leven’ vaak complexer en ambivalenter is dan het lijkt.
Waarom Els van Wijngaarden voltooid leven zo impactvol is
Het onderzoek naar voltooid leven is wereldwijd uniek omdat het als eerste de persoonlijke verhalen van ouderen centraal stelde. In plaats van abstracte beleidsdiscussies te voeren, gaf ze een stem aan de mensen zelf, wat leidde tot een boek, Voltooid leven: Over leven en willen sterven (2016). Dit werk, gefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), werd breed geprezen en bekroond met de Dissertatieprijs van de Stichting Praemium Erasmianum in 2017. Het blijft een referentie in discussies over zelfgekozen levenseindes.
Promotie Els van Wijngaarden
De promotie Els van Wijngaarden vond plaats op 22 november 2016 aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht. Haar proefschrift, getiteld Ready to give up on life: A study into the lived experience of older people who consider their lives to be completed and no longer worth living, markeerde een mijlpaal in haar carrière. De promotie werd begeleid door prof. dr. Carlo Leget en dr. Anne Goossensen en richtte zich op fenomenologisch onderzoek naar de doodswens bij ouderen. Het symposium ‘Voltooid Leven’, dat dezelfde dag plaatsvond, onderstreepte de maatschappelijke relevantie van haar werk, met sprekers zoals minister Edith Schippers.
Impact van de promotie Els van Wijngaarden
De promotie Els van Wijngaarden trok veel aandacht, mede door de actualiteit van het onderwerp. Haar bevindingen werden gepubliceerd in gerenommeerde media en wetenschappelijke tijdschriften, zoals Social Science & Medicine en The Gerontologist. De promotie bracht nuance in het debat over ‘voltooid leven’, door te wijzen op de ambivalentie en existentiële worstelingen achter de doodswens, in plaats van het als een simpele keuze te zien.
Els van Wijngaarden Windesheim
Els van Wijngaarden was jarenlang actief als docent ethiek en zingeving aan Hogeschool Windesheim. Ze deelde haar expertise met studenten in zorg- en welzijnsopleidingen, met een focus op ethische dilemma’s in de praktijk. Haar werk aan het Windesheim vormde een springplank voor haar onderzoek, waarbij ze haar academische inzichten combineerde met onderwijs over zorgethiek.
De Windesheim in haar carrière
Bij Windesheim ontwikkelde ze een praktische benadering van ethiek, die ze later toepaste in haar onderzoek. Haar tijd aan Windesheim versterkte haar interesse in de menselijke kant van zorg, wat terug te zien is in haar latere werk aan het Radboudumc en de Universiteit voor Humanistiek. Hier legde ze de basis voor haar unieke combinatie van onderwijs en wetenschap.
Els van Wijngaarden Trouw
In haar frequente bijdragen aan de krant Trouw, deelde ze haar inzichten over voltooid leven en levenseindekwesties. In interviews en opiniestukken, zoals in 2016 en 2020, plaatste Els van Wijngaarden kanttekeningen bij wetsvoorstellen over ‘voltooid leven’. Ze benadrukte dat de doodswens vaak geen vaststaand feit is, maar een complexe, wisselende ervaring, iets wat in de publieke discussie onderbelicht bleef.
In Trouw kregen haar genuanceerde standpunten een breed publiek. Ze waarschuwde in Trouw dat het begrip ‘voltooid leven’ te rooskleurig kan overkomen, terwijl haar onderzoek liet zien dat eenzaamheid en afhankelijkheid vaak de echte drijfveren zijn. Els van Wijngaarden droeg in Trouw bij aan een dieper begrip van deze problematiek in de Nederlandse samenleving.
Els van Wijngaarden proefschrift
Het proefschrift, Ready to give up on life, is een mijlpaal in de zorgethiek en fenomenologie. Dit proefschrift biedt een gedetailleerde analyse van de leefwereld van ouderen met een doodswens, gebaseerd op uitvoerige interviews. Het werk, dat in 2016 werd verdedigd, combineert empirische data met ethische reflectie en werd internationaal erkend als een unieke bijdrage aan het veld.
Inhoud van het proefschrift
Het proefschrift identificeerde vijf thema’s: eenzaamheid, verlies van eigenheid, fysieke en mentale moeheid, afhankelijkheid en een gevoel van overbodigheid. Deze inzichten maakten het proefschrift tot een sleuteltekst in het debat over zelfbeschikking en zorg, met publicaties in wetenschappelijke tijdschriften en een publieksboek als resultaat.
Haar bredere werk en invloed
Na haar promotie bleef Els van Wijngaarden actief in onderzoek en onderwijs. Als hoofd van de onderzoeksgroep aan het Radboudumc richt ze zich op zingeving en ethiek in de latere levensfase, met projecten over dementie en palliatieve zorg. Haar werk verscheen in media zoals Vrij Nederland, De Volkskrant en NRC, en ze werd een veelgevraagd spreker in het publieke debat. Els van Wijngaarden combineert haar academische rigor met een toegankelijke stijl, wat haar invloed vergroot.
Els van Wijngaarden in 2025
In 2025 is Els van Wijngaarden nog steeds een leidende figuur in de Nederlandse zorgethiek. Haar onderzoek naar doodswensen en autonomie blijft relevant, zeker met de vergrijzing en toenemende aandacht voor levenseindekwesties. Els van Wijngaarden blijft pleiten voor een genuanceerde benadering, waarin zingeving en sociale verbondenheid een grotere rol spelen dan louter technische oplossingen.
“Niet Reanimeren” en de “Niet Reanimeren Penning”
Na een uitgebreide bespreking van Els van Wijngaarden komen we bij een thema dat aansluit bij haar werk over zelfbeschikking: “niet reanimeren” en de draagbare “niet reanimeren penning“. Hoewel haar onderzoek zich primair richt op voltooid leven, overlapt het met kwesties rond medische autonomie, zoals de keuze voor “niet reanimeren”. Dit is de beslissing om geen reanimatie te ondergaan bij een hartstilstand, vaak gemaakt door mensen die kwaliteit van leven boven levensverlenging stellen. De “niet reanimeren penning” is een praktisch hulpmiddel om deze wens kenbaar te maken. Het is een hanger met persoonlijke gegevens, die hulpverleners informeert over je keuze.
Conclusie: Els van Wijngaarden als stem in de zorgethiek
Els van Wijngaarden is een sleutelfiguur in de Nederlandse zorgethiek, met haar invloedrijke werk over voltooid leven, haar veelbesproken promotie, en haar bijdragen aan Windesheim en Trouw. Haar proefschrift biedt een diepgaande blik op levenseindekwesties, en haar bredere onderzoek blijft relevant.
